GRACE MINISTRY MYANMAR

John 13:34 “A new command I give you: Love one another. As I have loved you, so you must love one another."

Saturday, October 17, 2020

SAKHI TUINEK IN PAN LENG

Rev. Dr. S. Pau Khan En

Khanglui te-in thu abul patnop ciangun sakhi tuinek in pan leng, cithei uh hi. Keizong Zomi Tuiphum Pawlpi sung a ki- itna khau i kitol sak khak ciilciilna hong gen nuam kahih man in hih kamciin thulu hong zang ka hihi.

Bangci lawmlawm a Zomite banglam banglam ah kithu tuak liailiai a mapang khawm thei lo i hiam? cih keikiapi taldom ngiungeu in ka ngaihsun thei zel hi.

Keipen gam kiukna (politics) lam sem hi lo- in, ka lunggulhgulh biakna lam sem ka hihman in biakna kiu pan in atom mahmah in ka en nuam hi. Kei mimal khat ngaihsutna agen ding ka hi- a, a khial a om hial leh zong keima' mawhpuakna hi ding hi.

I. ABUL KITOLKHIA BAIH

Japan gal a kici Leitung Galpi Nihna (WWII) khit 1950 ciang Zogam ah Baptist leh Roman Catholic pawl nih bek om in Baptist ah hong makai pen Sangmang te leh Sia Thuam Hang, Sia Pau Suan Sia Vial Nang, Sia Dam Suan leh Cope topa tawh nasem khawm i Sia masa te- uh a hihi. Makai omsun tengmah na na kihuan lingling uh a tawm tase le-uh agim atawl lam uh theilo zah in nuam nasa mai uh hi.

Hih hun laitak mah in Sia S.T. Hau Go Madras pan in M.A (Phil) ngah in 1946 kum in ong ciah a, ei! Zomi sung gentakloh a Kawlgambup ngiatah zong tuabang degree saang ngah ki tam nai hetlo ahihman in gamuk mangkang H. N. C. Stevenson in zalianpi pia dingin nana dawntuah pahlian hi.

Tuabek hi lo, Yangon Judson College ah Siapi asem Khristian Dr.Hla Bu in zong Judson College a Philosophy department ah Professor sem dingin nasam lailai hi. Tua tegel sang lo in ama' kipiakna zui in Baptist pawlpi ah Pasian nasem dingin hong kipia hi.Ama' honggen ngiat kazak ngei khat in " Zingsang khat Tedim biakinn lui gei a mawngkung nuai ah Sia Vial Nang in, ko, Japan galsung sangmang te India a, a va galtai sung un thu um mite bang isuak zentam ci-a, na khalaulau keei unga, tu'n nang pilna hizah tawh nongciah a biakna lam nong bawh theih, nuam mahmah hang, ci-in mittui luang gilgial in awliing delhdelh in hong gen" ci hi.

Tualai a Kawlgam Sangmangte Thuzeekpi

Erville Sowards tawh kikum in ama' lunggulh sa a hi, Khamtung gambup ading Tuiphumte Kipawlna Zomi Baptist Convention 1953 in hongphut khia a, amahmah in General Secretary sem in Falam ah om a, a hizong in cidam loh na hangin sauveipi sem zo lo- in 1955 ciangin Tedim gam ah hong ciah kik hi.

Tedim gam hongciah ciangin pilna i kisap luatlam muhna tawh pilna khuk ZOMI BAPTIST ACADEMY hong phuan khia hi. Sum mah kisam ahihman in America gam a Baptist thu um mite lungsim khoih ding in BURMA NEWS a kici thuki zakna ah thuluui ( article) khat at a pilna kisapna teng agen ngelhngelh khitciang in, Where are the helping hands? cih tawh thu khum sawn sawn ahih man in mite lungsim khoih tham in a vei ngiat nupinu khat bang in hoh ama' gou ( will) pan in tualai sum MMK 150,000 na pia zen a, tua hun sum manphat lai hi-in, na lianpi a kisem zo lua ding a hi hi A lungtho tampi mah zong om lai hi. A hizongin Kawlgam hong tunciang in hih sum pen angen te kiang tung lo- in ki belhei sak a, ZBC sung a om Association teng (HBA, FBA, KVBA, TBA) ah saseh hawm in kihawm sak dihzen hl.

Siapa pen anatna khuadam gam tawh kilem lo semsem ahih man in khamtung om ding piang theinawn sa lo- in, Mandalay University ah Sya va sem hi. Tua lai ah Sya a vasep kawm in i La Bu hongtei sak hongpuah sak ding in kiseh hi. Ama' lampan haksatna kiphawk sak kha lo- in ei ngaklah bekmah kisuang in amah pen bangmah semlo bangin ki ngaihsun in, kikhawl sak mai- a; i kizopna khau atol khia leh atolh khia hong suak hiau hi.

Kum tampi mun khat a Pasian' na kaseppih i Zomi Pasian nasem masa khat ahi, Rev James Sang Awi thugen khat ka bilkha ah gingging lai a, tua in, "Sia Hau Go tekhawng ZBC Meeting ah hongtu le- uh i khamuan dan! Bangmah gen sese takei le- uh hong tu himhim leh kikha lum mai hi" hongcih pen ka bil ngiat a ka zak a hihi.

Amau hileh pawh, " Na sep nop peuhpeuh na ngapngap in sem in la, biakna huangsung ah ong ompih hamtang in" ci ngelngel ding in ka ngaihsun hi. Pasian nasem ding a hong kipia lingliang sam a mataw, en kemcing thei lo khakhong! I liim i vaang hipan mahmah a tolh sak khamai!
( I Sam. 4 : 21-22 I'chabod )

Hih i thubulpi pan in atuung apat a,kihuaina, kikhual na om lo in kitolkhia baih lua kha aihciang a, i Pawlpi leh i minam taangthu pen kikhih kipehna sang in kitol khiat na lam vive ah tolhkhia, tolhkhia pahpah i hi khatam, ci giauguau ing.

II CILIAP HUAI VE VE

Kongpat phot buangin sau taleh hong zom vet hoh ning. Burma Dinity School (MIT) ong Rev. Dr. Kam Khaw Thang in 1957 pawlpan in TBA General Secretary ongsem in 1960 khit Tedim Laisiangtho tei ding in hong kipat ciang in 1960 kum a Insein pan a hong ong thak lawmta 4 hongom uh a, kinuam mahmah hi. Adang nih in a khua Pawlpi tek ah Pastor sem in, khat in Falam Laisiangtho Sang ah Sya sem a, Tedim tualsuak Rev.Kai Khaw Thawn in TBA General Secretary hong sem in lungdam, thanuam tak in gambup kikal suan hi. Tualaitak in thubuai khat hong piang dihdih a, tuapen Sia Thang Za Kam thuhilhna a hihi.

Ataktak in Sia Thang Za Kam bel kha lam nuntakna a tawisang nuam (promotion of spirituality)hi zaw hi. Kum 1965 Taungphila ZBC Kum Thum sim Khawmpi ah hih thu pen Agenda thupi khat in so tak in kigen a, MBC te leh sangmang te- in, "ZBC te'n hithu bangci muh na hi uh hiam?" ci-in adot ciang un, "ZBC pan hepkhiat liang dingzah in upna pial hilo hi" (this is not heretical enough to excommunicate with the ZBC) ci- uh hi.

Ahizongin khua pawlpi pawl khat pan in a sangthei het lo- a om ciangin Secretary pa in zong, do acih in do keei leh ut mawk uh hi. Doctrine in lah tua zah a, a khial hi lo, cih atheih ban ah, ama' sepding pen mido ding hi lo, mihuai dinglam hi zaw ahihman in, a tuaci do loh pen GS pa in Sya Thang Za Kam pawlpih hi, cih hi den hi. Tua a hihman in mihing mah ahi, GS pa Rev. Kai Khaw Thawn in zong, "Pawlpih keng kong cihcih hinapi, hong um thei lo na hih uh leh thuman akhen Pasian khen dingin LST hong nam sak un" ci tagiap hi. Chairman pa in zong, "Nam mah ou leh!" cingam nawn lo hi. A za khempeuh ki ciliap tek a, tawlpi khat sung tua meeting bawlna Tedim biakinn lui sungteng, sual tung a phim khat kia kiza ding khop, in dai khipkhep hi. Ki ciliap a, na kisak pihtek hi.

Tuabang teng hi keei sam napi- in adeih lo te'n khauh langpan lua uh ahih man in 1965 TBA Kumcin kikhop teh TBA GS pan in kikhawl sakta hi.Tha khat thu in Homalin bulphuh Kuki Chin Baptist Association te hongpai litlet in amau kiang ah General Secretary sem ding in nuikawm litlit in mu aktuah in tuah khia hiau uh hi Amau bel hampha uh mataw!

Thu hiteng, la hiteng, kong sut detdut ciangin thusia pholhsuah nuam a hong gen ka hi het kei hi. Thusia sutsut cih khawng a hih theih liai laiteng apeel nuam pa kahihi.Tedim gam Khristian te- in i thupha leh i liim i vaang hoh tolhsak baih lua khadeuh i keinam, cih kei lungpuak a hong suutsuut ka hihi.

Hih hun lai te- in tulai a TTBA, SRBA, ZBA leh ZBCM, TABC, EBC, AG, UPC khempeuh zong TBA i hi khin hi. Banghang a tolhtolh in bangcia aliailiai adiamdiam a nungta khawm theilo i hiam? cih abul pan a i ki itna khau ( cord of love ) i kitol sak khakna thu sakhi tuinek a, apan ka hi hi. Pasian thu ah hi ci mawk i hihman in, leitungthu ah zong akua akua in thupha sangin mainawt veva ka kisa het kei hi. I minam cinatna, i tual niamna leh i daubei ki patna mun (locus of evil) leh ahang pen hih thusia teng pan a hihi.

PASIAN' na ka seppih ka zahtak mawhloh i sanggam Chin maikai te khat in simmawh na leh kona tawh hihet lo- in, veitakpi a, hong gen thu khat hiah kong hawmsawn nuam hi.

"Buaina khat peuhpeuh hong omteh no, Tedim lam ten bel damsak ding lam ( remedial method ) zang lo- in atkhiat ding ( surgical method) lam bekbek zang uh teh" hongci hi.

Tu aciang beek hi tabuang le ung maw, Van Pasian! Ka tuailai te-uh hong siamthak sak in, ka gam uh hong cidam sak ta- in aw!

A nunung bel in maivom maikang ki deidan na (apartheid) hang a gambuai South Africa ah tua hunlai a biakna leh minam makai Archbishop Desmond Tutu thugen, tulmawh kamciin khat tawh ka thuluui article khum nuam ing. Tua in,

Understanding the past,
Acting in the present
Building the future.
cih ahihi.

Hih thuluui asim kha khempeuh i biak i paai Tung Pasian in thupha hong pia tahen!

Share:

0 comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.

COPE LANGH KHAN KAM

Featured Post

URBAN YOUTH LEADERSHIP

By: Cope Langh Khan Kam Youth Urban Leadership One of the possible issues that cause Youth Leadership Instability in the Church m...

Wikipedia

Search results

´